İkircikli Düşünmek Ne Demek? – Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Adalet Bağlamında Derin Bir Bakış
Birlikte Düşünmeye Davet
Bazı kavramlar vardır ki, sadece bireysel düşünme biçimlerimizi değil, toplumla olan ilişkilerimizi de şekillendirir. “İkircikli düşünmek” de onlardan biridir. Belki günlük dilde sıkça kullanmadığımız bir terimdir, ama aslında hayatımızın tam ortasında yer alır. Çünkü ikircikli düşünmek, aynı anda iki farklı düşünceyi, duyguyu veya bakış açısını taşıyabilmek; çelişiyor gibi görünen iki gerçeği bir arada tutabilme becerisidir.
Bugün sizleri bu kavramı birlikte keşfetmeye davet ediyorum. Sadece bireysel düzeyde değil, toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet gibi derin konuların içinden geçerek…
İkirciklilik: Hayatın Doğasında Var
İkircikli düşünmek, bir anlamda hayatın doğasına ayna tutmaktır. Çünkü gerçek dünya, siyah ve beyaz kadar keskin değildir; çoğu zaman grinin binbir tonunda yaşarız. Hem değişim isteriz hem de alışkanlıklarımızdan vazgeçmekte zorlanırız. Hem eşitliği savunuruz hem de ayrıcalıklarımızı fark etmeyiz.
Bu düşünce biçimi, özellikle toplumsal meselelerde önemli bir beceri haline gelir. Çünkü sosyal adalet, çeşitlilik ve eşitlik gibi konular, tek bir doğru üzerinden değil, farklı deneyimlerin ve bakışların bir araya gelmesiyle şekillenir.
Toplumsal Cinsiyet ve İkircikli Düşünme
İkircikli düşünmeyi anlamak için önce toplumsal cinsiyet rollerine bakmak gerekir. Kadınların ve erkeklerin sosyal olarak nasıl konumlandığı, bu düşünme biçimini doğrudan etkiler.
Kadınlar genellikle daha empatik, ilişki odaklı ve toplumsal bağlamı dikkate alan bir bakış açısıyla meseleleri ele alırlar. Bu, onların ikircikliliğe daha açık olmalarını sağlayabilir. Bir yandan eşitliği savunurken, diğer yandan toplumda hâlâ süregelen adaletsizliklerle baş etmenin yollarını ararlar.
Erkekler ise çoğu zaman çözüm odaklı ve analitik bir yaklaşım geliştirirler. Onlar için mesele, çoğu zaman bir problemi çözmek ya da bir sistemi yeniden yapılandırmaktır. Ancak bu yaklaşım, bazen empatik boyutu gözden kaçırmalarına neden olabilir.
İşte tam da bu noktada ikircikli düşünme, iki yaklaşımı birleştiren güçlü bir köprüye dönüşür. Çünkü toplumsal meselelerin çözümü ne sadece duyguda, ne de yalnızca stratejidedir; her ikisini bir arada taşıyabilmekte yatar.
Çeşitliliği Kucaklamanın Yolu
İkircikli düşünmek, çeşitliliği anlamanın da bir anahtarıdır. Farklı kimliklerin, geçmişlerin, inançların ve deneyimlerin bir arada var olabileceğini kabul etmek; aynı anda birden fazla doğrunun mümkün olabileceğini kabullenmekle başlar.
Bir yandan kendi inançlarımızı savunurken, diğer yandan başkalarının bakış açılarını anlamaya çalışmak…
Bir yandan adalet için mücadele ederken, diğer yandan farklı koşullarda büyümüş insanların hatalarını anlamlandırmaya çalışmak…
İşte bu, ikircikliliğin tam kalbidir.
Sosyal Adalet Perspektifinden Bakmak
Sosyal adalet mücadelesi, ikircikli düşünmenin en çok ihtiyaç duyulduğu alanlardan biridir. Çünkü bu mücadele, tek yönlü bir yoldan ibaret değildir. Bir yandan sistemin değişmesi gerektiğini savunurken, diğer yandan insanların bireysel çabalarını da takdir etmeyi öğrenmek gerekir.
İkircikli düşünmek, bizi “ya o ya bu” kalıplarının ötesine taşır. “Hem o hem bu” demeyi öğretir. Bu bakış açısı, tartışmaların kutuplaşmaya dönüşmesini engeller, diyalogun ve empati köprülerinin kurulmasını sağlar.
Kendi İçimizdeki İkircikliliği Tanımak
Belki de en önemli adım, bu düşünme biçimini önce kendi içimizde fark etmektir. Kaç kez bir konuda emin olamadınız? Kaç kez hem doğru olduğunu düşündünüz hem de tereddüt ettiniz? Kaç kez bir haksızlığa karşı çıktığınızda, kendi sessiz kaldığınız anları hatırladınız?
İşte bu sorular, ikircikli düşünmenin özünü oluşturur. Bu çelişkileri kabul etmek zayıflık değil, olgunluktur. Çünkü insan olmanın doğasında, aynı anda hem adalet hem de anlayış, hem öfke hem de merhamet vardır.
Son Söz: Düşünmeye Değer Bir Alan
İkircikli düşünmek, karmaşık dünyada birlikte yaşamayı mümkün kılan en önemli zihinsel becerilerden biridir. Sadece bireysel değil, toplumsal dönüşümün de temelinde yatar.
Belki de şimdi kendimize şu soruları sormalıyız:
Biz, kendi bakış açımızın ötesine geçebiliyor muyuz?
Kendi haklılığımızla başkasının deneyimini yan yana koyabiliyor muyuz?
Ve en önemlisi, iki gerçeği bir arada taşıyabilmeye ne kadar açığız?
Belki de gerçek adalet, tam da bu soruların cevabında saklıdır.